Vitaal Ouder worden

Het Pioppi dieet

Sinds een paar maanden staat het boek het Pioppi dieet in de bestsellerlijsten. Wat houdt het Pioppi dieet in? Hoe verhoudt het zich tot het Mediterraan en het oerdieet

Pioppi is een klein dorpje in het zuiden van Italië en telt 197 inwoners. Mensen hebben er een eenvoudig, maar ook lang, gezond leven. Er is geen supermarkt en ook geen sportschool. Inwoners eten er lekker en gezond, en genieten dagelijks van een glas (rode) wijn. Het boek Het Pioppi dieet bevat een hierop gebaseerd leefstijlplan dat volgens de auteurs in 21 dagen de gezondheid verbetert en de risico’s op onder meer diabetes type 2 en hart- en vaatziekten vermindert.

De auteurs zijn cardioloog, dr. Aseem Malhotra en documentairemaker Donal O’Neill. Samen maakten zij eerder The big fat fix, een film die is opgenomen in Pioppi. Het Voedingscentrum stelt dat er geen wetenschappelijke studies zijn gedaan naar de gezondheidseffecten van het Pioppi dieet en de gevolgen op lange termijn. Bovendien maakt het Voedingscentrum zich met name zorgen over de beperking van de hoeveelheid koolhydraten en het ruimere gebruik van eieren, rood vlees en (verzadigde) vetten, waaronder kokosolie. [1] Wat houdt het Pioppi dieet precies in en hoe kwam Pioppi op de kaart te staan?

Pioppi en Keys

Dit dorpje werd allereerst bekend doordat voedingsonderzoeker dr. Ancel Keys er veertig jaar lang (tot zijn dood) woonde. Zijn onderzoek naar de voedingsgewoonten in dit dorpje vormden de basis van het moderne Mediterrane dieet, dat hij wereldwijd op de kaart zette. Verder is Keys bekend geworden van de Zeven Landen-studie [2], een onderzoek dat een link legde tussen verzadigd vet en het risico op hart- en vaatziekten.

De auteurs van het Pioppi dieet weerleggen in hun boek deze bevindingen over verzadigd vet en schrijven in hun boek dat het onderzoek van Keys ‘de basis vormde voor onze moderne, maar verkeerde interpretatie van het traditionele Mediterrane dieet’. Hiermee gaan zij ook in tegen het Voedingscentrum die aangeven dat de wetenschappelijke consensus nog steeds is dat het vervangen van verzadigd vet door onverzadigd vet het LDL-cholesterol verlaagt en daarmee de kans op hart- en vaatziekten verkleint’. [3] Hierover denken wij vanuit het oerdieet ook anders, en komen hierop nog terug.

Wat houdt het Pioppi dieet in?

Allereerst wordt het Pioppi dieet een leefstijlplan genoemd, dat niet alleen dieetrichtlijnen bevat, maar ook leefregels voor voldoende beweging, ontspanning, slaap, sociale contacten. Ook wordt aangeraden om regelmatig te vasten. De voedingsadviezen gaan uit van een low carb, high fat-dieet, met bestanddelen van een Mediterraan voedingspatroon.

De voedsel top tien van Malhotra en O’Neill bevat vezelrijke groenten, vruchten, vette vis (minstens 3 keer per week), ongezouten noten (handje per dag), extra vierge olijfolie (2 tot 4 eetlepels per dag), kokosolie, pure chocolade (minstens 85%, maximaal 30 gram), volle gefermenteerde zuivel (Griekse yoghurt, kaas, kefir en grasboter), eieren (minimaal 10 per week) en tot slot kruiden en specerijen, zoals knoflook, gember, kurkuma en basilicum. Rood vlees wordt beperkt aangeraden, maximaal 500 gram per week, en bij voorkeur onbewerkt en van gras gevoerde dieren. Verder wordt qua drinken koffie, thee en water aangeraden en rode wijn (met mate, één glas per dag).

Koolhydraatrijke producten met een hoge glycemische lading worden afgeraden. Denk aan alle producten met toegevoegde suikers, frisdrank, vruchtensappen, honing en siropen en aan alle verpakte bewerkte koolhydraten, zoals brood, gebak, pasta, couscous, rijst, koekjes, mueslirepen etc. Hetzelfde geldt voor oliën uit zaden zoals zonnebloem, maïs- of sojaolie. Peulvruchten worden overigens niet expliciet genoemd, maar komen wel voor in diverse recepten

Verschillen met het Mediterraan dieet

Het Pioppi-dieet is door het vermijden van graanproducten en het toevoegen van producten als kokosolie geen typisch Mediterraan dieet. Het traditionele Mediterrane dieet bevat samengevat ook veel groenten, fruit, vis, olijfolie, en wat kaas, vlees, noten en ei, en wordt aangevuld met pasta, rijst en brood. Dit voedingspatroon is dus niet koolhydraatarm, en dat is wellicht het belangrijkste verschil met het Pioppi-dieet. In feite kan het een koolhydraatbeperkte versie van het traditionele Mediterrane dieet worden genoemd.

Hoe verhoudt het Pioppi-dieet zich tot het oerdieet

Overeenkomsten:

• Een grote overeenkomst is dat beide diëten samengevat bestaan uit: (vette) vis, schaal- en schelpdieren, eieren, zaden, noten, groenten, fruit, kruiden, specerijen en gezonde vetten uit plantaardige oliën, zoals olijfolie en kokosolie. Een andere overeenkomst is dat beide diëten granen, bewerkte, koolhydraatrijke producten en (toegevoegde) suikers afraden.

• Beide diëten zien de gezondheidsvoordelen van verzadigd vet [4], en geven aan dat eerder een voeding met een overmaat aan snelle koolhydraten tot hart- en vaatziekten kan leiden. Dit is in tegenstelling tot wat Keys in zijn Zeven Landen-studie publiceerde, en wat het Voedingscentrum zoals gezegd nog steeds aangeeft. (Lees meer over de rol van verzadigde vetten in het artikel: Kokosolie, gezond of niet?

• Beide diëten maken gebruik van intermittent fasting. Het Pioppi-dieet raadt per week 24 uur vasten aan, en de rest van de week maximaal drie maaltijden per dag. Het oerdieet is wat flexibeler en raadt aan om het aantal maaltijden per dag te variëren van 1 tot 3, met een maximum van 17 tot 21 per week. Ook wordt in het oerdieet aangeraden om minstens 13 uur tussen de avondmaaltijd en het ontbijt te laten zitten, en eerst nuchter te bewegen en dan pas te eten.

Verschillen:

• Om diverse redenen wordt in het oerdieet het eten van nachtschadeproducten, peulvruchten en zuivel zoveel mogelijk afgeraden. Vooral caseïne, lectines en saponines (en gluten uit granen) kunnen de darmwand irriteren, en zo bijdragen aan spijsverteringsklachten. In het Pioppi dieet wordt niet over deze stofjes gesproken. Al kunnen deze voedingsmiddelen ook in het oerdieet wel af en toe gegeten worden, mits iemand een gezonde spijsvertering heeft.

• Voor zoogdierenvlees geldt hetzelfde: het bevat Neu5Gc, een eiwit wat lijkt op het menselijke Neu5Ac, en hierdoor ons immuunsysteem in de war kan brengen. Ook hiervoor geldt dat het binnen het oerdieet met mate gegeten kan worden, mits iemand gezond is en nuchter beweegt (dan wordt Neu5Gc als energiebron gebruikt). Het Pioppi-dieet is hier wat ruimer in de richtlijn en adviseert zoals aangegeven maximaal 500 gram van gras gevoerde zoogdieren.

Overigens: het Voedingscentrum stelt op haar site dat het Pioppi-dieet geen maximum stelt aan de hoeveelheid vlees, dat klopt niet (zie noot [5]). Al raadt het Voedingscentrum eveneens aan maximaal 500 gram (bij voorkeur onbewerkt) vlees per week te eten, waarvan niet meer dan 300 gram afkomstig is van rood vlees.

Samenvatting en conclusie

Het oerdieet volgens de onderzoeken en het Pioppi dieet hebben veel overeenkomsten, beide beperken de hoeveelheid koolhydraten, en kiezen voor een menu met veel groenten, fruit en gezonde vetten uit vette vis, eieren en olijfolie. Het Voedingscentrum maakt zich met name zorgen over de beperking van de hoeveelheid koolhydraten en het ruimere gebruik van (verzadigde) vetten, hoeveelheid eieren en kokosolie in beide diëten. Alhoewel het volgens het Voedingscentrum nog onvoldoende wetenschappelijk is onderzocht, past het dieet wel in een reeks van low carb, high fat-diëten, waarmee veel gezondheidseffecten worden behaald.

Het boek Het Pioppi dieet eindigt overigens met een lange literatuurlijst, wanneer veel wetenschappelijke bronnen zijn vermeld. [6]

Het oerdieet gaat wel verder dan het Pioppi dieet in het vermijden van een aantal productgroepen, denk aan nachtschade, peulvruchten en zuivel. Nu is het Pioppi dieet ook meer een algemeen leefstijlplan, terwijl het oerdieet volgens de onderzoekingen de basis vormt om – ook samen met leefstijlrichtlijnen - de spijsvertering (en de algehele gezondheid) te herstellen tijdens een therapie.

Bronnen

[1] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/pioppi-dieet.aspx

[2] Meer informatie over de Zeven Landen-studie: https://www.sevencountriesstudy.com

[3] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/pioppi-dieet.aspx

[4] F.A.J. Muskiet, M.H.A. Muskiet en R.S. Kuipers, Het faillissement van de verzadigd vethypothese van cardiovasculaire ziektes, Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2012; 37: 192-211
https://www.nvkc.nl/sites/default/files/NTKC/2012-3-p192-211.pdf

[5] Op pagina 143 van het boek Het Pioppi dieet staat dat het dieet de richtlijnen aanhoudt van het World Cancer Research Fund en maximaal 500 gram rood vlees aanraadt, bij voorkeur onbewerkt en van grasgevoerde dieren.

[6] Vanaf pagina 319 t/m 327 van het boek Het Pioppi dieet staat de (wetenschappelijke) onderbouwing van het Pioppi dieet vermeld.